Wykład inauguracyjny "Metody badań i oceny jakości powietrza atmosferycznego" wygłosił dr hab. Rafał Kozłowski - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce ma kilka źródeł: domowe piece grzewcze, transport samochodowy, elektrownie w tym węglowe, zakłady przemysłowe. Główną przyczyną zanieczyszczenia rakotwórczym benzo(a)pirenem jest tzw. niska emisja. Niska emisja wynika z ogrzewania domów za pomocą węgla i innych paliw stałych w piecach nie spełniających żadnych standardów emisyjnych. Niska emisja wprowadza do powietrza zanieczyszczenia takie jak: - pyły, popioły - zanieczyszczenia gazowe : dwutlenek siarki, tlenki żelaza, i in. metale ciężkie i inne toksyny. Pył PM 10 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów. Jest szkodliwy z uwagi na zawartość takich elementów jak benzopireny, furany, dioksyny – są to rakotwórcze metale ciężkie. Głównym źródłem emisji pyłów PM 10 są gospodarstwa domowe – ponad 50%. Benzo(a)piren wykazuje dużą toksyczność, przewlekłą i kumulację w organizmie, jest kancerogenny. Za jego obecność odpowiada w 87% niska emisja. W Polsce aż 70% domów ogrzewanych jest za pomocą węgla, często za pomocą nisko sprawnych kotłów tzw. kopciuchów. Smog jest nienaturalnym, niebezpiecznym zjawiskiem, podczas, którego występuje znaczne zanieczyszczenie powietrza oraz niekorzystnych warunków atmosferycznych, sprzyjających kumulacji zanieczyszczeń. Smog występuje najczęściej w miesiącach jesienno – zimowych przy temp. - 10 stopni. Pojawi się wtedy pył o średnicy 10 i 2,5 mikrometra , którego nie czujemy , a który przenosi szkodliwe związki. Położenie geograficzne Chęcin sprzyja powstawaniu smogu, ale na mapach Polski widać, że w woj. świętokrzyskim dopuszczalne normy stężenia pyłów nie są przekroczone. Na mapie Europy państwa takie jak Polska, Czechy, Słowacja, Węgry mają największe stężenie benzo(a)pirenu wśród państw europejskich. Skutki działania benzo(a)pirenu są bardzo groźne dla układu krwionośnego, oddechowego, nerwowego, szczególnie dla dzieci, kobiet w ciąży i osób starszych. Jakość powietrza jest monitorowana, a dane pomiarowe są podawane przez GIOŚ na portalu Jakość Powietrza. Tam można zapoznać się z publikacjami i wynikami pomiarów wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Do oceny stanu środowiska pod względem zanieczyszczeń służy również metoda zwana bioindykacją, metoda ta polega na badaniu reakcji organizmów żywych na zmiany poziomu zanieczyszczeń. Dobrymi bioindykatorami zanieczyszczenia powietrza są porosty. Określa się tzw 7 stopniową skalę porostową, która służy do oceny stężenia SO2 w powietrzu na podstawie występowania różnych gatunków porostów. Porosty powstają i rozwijają się przy dobrej jakości powietrza. Na terenie Białego Zagłębia nastąpiła znaczna poprawa jakości powietrza w porównaniu do lat poprzednich, zastosowano elektrofiltry o dobrej sprawności oraz w Cementowni Nowiny zrezygnowano z metody mokrej produkcji cementu. Do badania jakości powietrza służą również igły sosny, stacja monitoringu znajduje się min na wzgórzu Malik koło Jaskinii Raj. Jak chronić się przed zanieczyszczeniami? Z badań naukowych wynika, że dobrą ochroną na zewnątrz budynków jest stosowanie maseczek ochronnych. W budynku można stosować oczyszczacze powietrza i hodować rośliny oczyszczające np. skrzydłokwiat.
Notatkę sporządziła Anna Żmijewska. Fot. Helena Król